W Chajętach-Jaktorach zachował się dwór z 1827 r. z parkiem krajobrazowym z poł. XIX wieku. Budynek wzniesiono dla ówczesnego właściciela majątku – Józefa Wojciecha Czarnowskiego (ok. 1750 – 1842) z Czarnowa herbu Grabie, komornka granicznego różańskiego (1775), sędziego ziemiańskiego kamieńczykowskiego (1797), pułkownika wojska polskiego z czasu insurekcji kościuszkowskiej (1794) ożenionego z Marianną Paschalis-Jakubowicz herbu własnego.
Obecna formą budynku jest wynikiem przebudowy starszego dworu z około 1827 roku przeprowadzonej w 1912 roku. Inicjatywy przebudowy dworu podjęli się ówcześni właściciele Jeleniewscy a projekt przygotował architekt Tadeusz Zieliński. W trakcie rozbudowy budynek zyskał jedno piętro, został nakryty dachem czterospadowym a przed elewacją frontową pojawił się nieco przysadzisty portyk w wielkim porządku. W roku 1913 w rok po wybudowaniu dworu Tadeusz Zieliński zostanie wyróżniony 1 nagrodą w konkursie na projekt dworu Włodków w Niegowici w Małopolsce. Konkurs ten zostanie uznany jako ważny moment w historii kształtowania się stylu polskiego. Dwór w Chajętach – Jaktorach stał się dla architekta preludium przed tym sukcesem. W XIX wieku i aż do 1910 roku wieś pozostawała w posiadaniu rodziny Czarnkowskich. W roku 1901 majątek został zakupiony przez Romana Jeleniewskiego i taki stan rzeczy utrzymywał się aż do zakończenia II Wojny Światowej. W końcu lat dwudziestych gospodarzem majątku liczącego 276 hektarów był Roman Jeleniewski. Po II wojnie światowej dwór był siedzibą Gromadzkiej Rady Narodowej, potem budynkiem magazynowym, doprowadzony do ruiny. W 1981 roku nabyli go Jadwiga i Witold Wolińscy. Obecnie jest własnością Władysława Bartoszewskiego. Wokół roztaczają się utrzymane resztki parku ze starodrzewem: jesiony, czarne topole, lipy i sosny.
Dwór murowany z cegły i otynkowany, malowany na biało. Posadowiony na planie prostokąta, o regularnej bryle. Piętrowy, podpiwniczony z poddaszem nakrytym wysokim dachem czterospadowym. Połaci kryte dachówką. Elewacja frontowa 9 osiowa z 3 osiowym, czterokolumnowym portykiem toskańskim dźwigającym belkowanie i trójkątny szczyt z płaskorzeźbą z alegorycznym przedstawieniem Świtu, Dnia i Nocy autorstwa rzeźbiarza Bolesława Jeziorańskiego (właściciel dworu w Głuchach). Na elewacji ogrodowej na osi umieszczony balkon wsparty na czterech kolumnach. Wystrój elewacji ograniczony do boniowania w tynku w poziomie parteru, gzymsu między kondygnacyjnego oraz koronującego. Poziom piętra pozostaje gładko otynkowany. Prostokątne otwory okienne w poziomie parteru znajdują się w półokrągłych niszach zwieńczonych zwornikiem. Na piętrze prostokątne otwory okienne również zwieńczone zwornikiem. W elewacji bocznej w poziomie piętra znajdują się trzy otwory. Całość utrzymana w duchu klasycyzmu.
Zespół Pałacowy w Ślężanach
Piękny pałac wraz z parkiem krajobrazowym zachował się w Ślężanach. Jest to budynek powstały w latach 1880-1889, prawdopodobnie na miejscu wcześniejszego obiektu (z XVI wieku). Wzniesiony na zlecenie właściciela Jana von Egerta, który zakupił majątek od wcześniejszych właścicieli Chajęckich z Chajęt herbu Korab. Pałac jest jednokondygnacyjny, jedynie partie objęte przez skrajne ryzality posiadają dwie kondygnacje. Utrzymany w duchu eklektyzmu łączy w sobie cechy stylu neoklasycystycznego z neobarokowym.
Założony na planie prostokąta z portykiem kolumnowym na osi od frontu i pseudoryzalitem poprzedzonym czterema kolumnami dźwigającymi balkon w elewacji ogrodu.
Przy wschodniej ścianie szczytowej taras, nad nim balkon wsparty na czterech filarach. Układ wnętrza dwutraktowy z sienią pośrodku. Budynek dwukondygnacyjny. Portyk wsparty na czterech kolumnach toskańskich. W polu tympanonu płaskorzeźba figuralna w stylu secesyjnym. Dach czterospadowy kryty czerwoną dachówką.
Budynek główny składa się z trzech członów, co podkreślają kształty dachów, gzymsów, obramień okien. Fasadą zwrócony na południe. Dach dwuspadowy, czterospadowy i mansardowy kryty blachą. Do budynku w początkach XX wieku dostawiono na zlecenie kolejnych właścicieli Chełmińskich skośne skrzydło wschodnie. Zniszczony w latach 1939-1944 następnie remontowany w 1959 roku. z cegły, otynkowany. Podupadły w okresie PRL-u zespół pałacowy w 1989 r. odkupił od skarbu państwa Bank PKO BP, ale kilka lat temu obiekt przejęli prywatni właściciele.
Zespół Kościoła Parafialnego p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego w Dąbrówce
Kościół parafialny zbudowano w latach 1881-1884 według projektu architekta Zygmunta Twardowskiego pod kierunkiem budowniczego Filipa Przemyskiego na miejscu drewnianego z roku 1737. Konsekrowano go w 1903 roku. Uszkodzony w 1944 roku, w czasie działań wojennych. Został spalony dach i wieża, strop kościoła w jednej trzeciej zawalony, następnie odremontowany. Dąbrówecki kościół zbudowano w stylu neogotyckim, jest on jednonawowy, z wieżą od zachodu. Znajduje się tu cenny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem malowany na desce w XVII wieku, gruntownie przemalowany w 1954 roku. W świątyni znajduje się dużo zabytków sztuki sakralnej. Jest monstrancja rokokowa z 1786 roku oraz kielichy: późnorenesansowy z pierwszej ćwierci XVII wieku (przed 1626 roku), z fundacji Mikołaja Laskowskiego z herbem Korab (Laskowskich) na stopie oraz inicjałami fundatora; drugi kielich (gładki) pochodzi z drugiej połowy XVIII wieku. Bardzo cennym i otaczanym czcią jest Relikwiarz Drzewa Krzyża Świętego, z drugiej połowy XVIII wieku. Krzyż ołtarzowy pochodzi z początków XIX wieku. W kościele są dwie tablice pamiątkowe upamiętniające ks. Bartłomieja Pawelskiego oraz głównych fundatorów rodziny Egertów.
W kancelarii parafialnej zachował się akt chrztu Cypriana Norwida herbu Topór i jego brata Ksawerego jak również odnotowano zgon jego matki Ludwiki Norwid ze Zdzieborskich herbu Łodzia. Zgodnie z treścią w księdze parafialnej sakramentu chrztu późniejszemu poecie udzielił 1 października 1821 r. ksiądz Jan Kanty Miński, nadając chłopcu imiona Cyprian Ksawery Gerard Walenty (Kamil to imię z bierzmowania).
Kaplica pogrzebowa wzniesiona została w 1881 roku, a drewniana plebania zdobiona drewnianymi ornamentami w 1898 roku. Jej ganek ozdobiono kolorowymi witrażami.
Kapliczki i krzyże przydrożne
Wędrując po gminie i parafii Dąbrówka napotkamy liczne kapliczki i krzyże przydrożne. Spotkać je można w Chajętach, Kuligowie, Józefowie, Karpinie, Małopolu, Trojanach Wszeborach, Dąbrówce i pozostałych miejscowościach. Niektóre przetrwały 100, 200 lat. Ocaliła je pobożność ludu, tradycja i wartość zabytkowa. Owe kapliczki stoją pomiędzy wsiami, na rozstajach dróg, miedzach i polankach leśnych.
Kapliczki przydrożne – niewielkie budowle kultowe, wznoszone przy drogach. Są świadectwem nie tylko pobożności, ale i wydarzeń historycznych. Kapliczki są dziełami miejscowych budowniczych i artystów ludowych.
Inskrypcje informują o rodzinnych radościach i smutkach. Fundatorzy dziękują za doznane łaski, proszą o obronę przed chorobą, o żywą wiarę, błogosławieństwo, błagają o odwrócenie klęsk.
Na kapliczkach spotykanych w tych stronach przeczytać można takie napisy: ,,Odwróć od nas głód, mór ciężki”, ,,Zachowaj od krwawej wojny”.
Najciekawszym zabytkiem z tego zespołu jest słupowa kapliczka św. Jana Nepomucena w Chajętach.
Posadowiony na okrągłym postumencie w formie prawie dwumetrowej murowanej otynkowanej kolumnie, niedaleko dworu - z fundacji dworskiej Józefa Wojciecha Czarnowskiego (ok. 1750 – 1842) z Czarnowa herbu Grabie (patrz wyżej opis Zespołu dworskiego w Chajętach-Jaktorach). Kapliczka wg „Katalogu zabytków sztuki w Polsce” datowana na I poł. XIX w.
Kościół parafialny zbudowano w latach 1881-1884 według projektu architekta Zygmunta Twardowskiego pod kierunkiem budowniczego Filipa Przemyskiego na miejscu drewnianego z roku 1737. Konsekrowano go w 1903 roku. Uszkodzony w 1944 roku, w czasie działań wojennych. Został spalony dach i wieża, strop kościoła w jednej trzeciej zawalony, następnie odremontowany. Dąbrówecki kościół zbudowano w stylu neogotyckim, jest on jednonawowy, z wieżą od zachodu. Znajduje się tu cenny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem malowany na desce w XVII wieku, gruntownie przemalowany w 1954 roku. W świątyni znajduje się dużo zabytków sztuki sakralnej. Jest monstrancja rokokowa z 1786 roku oraz kielichy: późnorenesansowy z pierwszej ćwierci XVII wieku (przed 1626 roku), z fundacji Mikołaja Laskowskiego z herbem Korab (Laskowskich) na stopie oraz inicjałami fundatora; drugi kielich (gładki) pochodzi z drugiej połowy XVIII wieku. Bardzo cennym i otaczanym czcią jest Relikwiarz Drzewa Krzyża Świętego, z drugiej połowy XVIII wieku. Krzyż ołtarzowy pochodzi z początków XIX wieku. W kościele są dwie tablice pamiątkowe upamiętniające ks. Bartłomieja Pawelskiego oraz głównych fundatorów rodziny Egertów.
W kancelarii parafialnej zachował się akt chrztu Cypriana Norwida herbu Topór i jego brata Ksawerego jak również odnotowano zgon jego matki Ludwiki Norwid ze Zdzieborskich herbu Łodzia. Zgodnie z treścią w księdze parafialnej sakramentu chrztu późniejszemu poecie udzielił 1 października 1821 r. ksiądz Jan Kanty Miński, nadając chłopcu imiona Cyprian Ksawery Gerard Walenty (Kamil to imię z bierzmowania).
Kaplica pogrzebowa wzniesiona została w 1881 roku, a drewniana plebania zdobiona drewnianymi ornamentami w 1898 roku. Jej ganek ozdobiono kolorowymi witrażami.
Parafię erygował w 1442 roku biskup płocki Kazimierz (brat ks. mazowieckiego Bolesława IV). Dnia 7 lutego 1442 r. bowiem przed biskupem płockim stawili się: Jan Słąka (podkomorzy łomżyński) i Jakub Saczko oraz Mikołaj i Filip (dziedzice Dąbrówki, Laskowa i Chajęt herbu Korab - protoplaści rodów Laskowskich i Chajęckich) z prośbą o wydanie pozwolenia na erygowanie Kościoła w Dąbrówce. Pierwszy drewniany kościół fundowali wyżej wymienieni, a kolejny wzniesiono w roku 1737 z fundacji Jakuba Floriana Narzymskiego herbu Dołęga (1690-1759) – wojewody czernihowskiego (1734-1737), wojewody pomorskiego (1737-1758), wcześniej stolnika zakroczymskiego i podkomorzego nurskiego, kasztelana płockiego (1730-1734), etc., w 1740 odznaczonego Orderem Orła Białego.
Kapliczki i krzyże przydrożne
Wędrując po gminie i parafii Dąbrówka napotkamy liczne kapliczki i krzyże przydrożne. Spotkać je można w Chajętach, Kuligowie, Józefowie, Karpinie, Małopolu, Trojanach Wszeborach, Dąbrówce i pozostałych miejscowościach. Niektóre przetrwały 100, 200 lat. Ocaliła je pobożność ludu, tradycja i wartość zabytkowa. Owe kapliczki stoją pomiędzy wsiami, na rozstajach dróg, miedzach i polankach leśnych.
Kapliczki przydrożne – niewielkie budowle kultowe, wznoszone przy drogach. Są świadectwem nie tylko pobożności, ale i wydarzeń historycznych. Kapliczki są dziełami miejscowych budowniczych i artystów ludowych.
Inskrypcje informują o rodzinnych radościach i smutkach. Fundatorzy dziękują za doznane łaski, proszą o obronę przed chorobą, o żywą wiarę, błogosławieństwo, błagają o odwrócenie klęsk.
Na kapliczkach spotykanych w tych stronach przeczytać można takie napisy: ,,Odwróć od nas głód, mór ciężki”, ,,Zachowaj od krwawej wojny”.
Najciekawszym zabytkiem z tego zespołu jest słupowa kapliczka św. Jana Nepomucena w Chajętach.
Posadowiony na okrągłym postumencie w formie prawie dwumetrowej murowanej otynkowanej kolumnie, niedaleko dworu - z fundacji dworskiej Józefa Wojciecha Czarnowskiego (ok. 1750 – 1842) z Czarnowa herbu Grabie (patrz wyżej opis Zespołu dworskiego w Chajętach-Jaktorach). Kapliczka wg „Katalogu zabytków sztuki w Polsce” datowana na I poł. XIX w.
Na cmentarzu parafialnym w Dąbrówce liczne zabytkowe pomniki z XIX w., w tym właścicieli Ślężan von Egertów.